„Gra o tron”: serial jest tak naprawdę lepszy od książek

Premiera szóstego sezonu serialu HBO jest wyjątkowo niecierpliwie wyczekiwana, głównie z powodu niepewnego losu Jona Snowa. I mimo że poprzedni sezon powszechnie ocenia się jako najsłabszy. Jednak nawet w niższej formie telewizyjna „Gra o tron” to lepiej opowiedziana historia niż ta z powieści George’a R.R. Martina.

Zanim wybrzmią okrzyki nawołujące do linczu, pozwólcie, że oświadczę: bez George’a R.R. Martina, bez jego prozy, serial „Gra o tron” produkcji HBO by nie istniał (co oczywiste), a gdyby nie wspaniała wizja pisarza, wykreowane przez niego postaci i bezkompromisowo prowadzona fabuła, nie byłby nawet w połowie tak dobry. To nie tak, że David Benioff i D.B. Weiss wzięli drugorzędny materiał powieściowy i przekuli go w telewizyjne arcydzieło – powieści Martina bronią się same.

Niemniej jako ktoś, kto zna zarówno serial, jak i książki, na podstawie których jest tworzony, nie mogę oprzeć się wrażeniu, że proces ekranizacji bardzo tekstowi Martina się przysłużył. Bo choć nie da się zaprzeczyć rozmachowi, z jakim tworzy Westeros i inne krainy tego świata, ani tego, że ma niezwykłego nosa do efektownych, wyjątkowych scen, scenografii, dialogów czy zwrotów akcji, nie można nie zauważyć, że w wersji powieściowej wszystkie te perełki opakowane są mnóstwem zbędnych słów.

Podstawą procesu poprawy materiału Martina w trakcie przepisywania go na potrzeby serialowego scenariusza było wycinanie bardzo dużej ilości materiału. Oczywiście, ograniczony czas trwania odcinków sprawia, że znikają różne ciekawe wątki, nie ma miejsca choćby na wiele wtrąceń o historii Westeros i Essos, które są fascynujące – to jest niewątpliwa wada (choć dołączane do DVD animacje nadrabiają to częściowo).

Jednakże nie ma też miejsca na większą część dialogów, które są u Martina bardzo rozbudowane, rozbuchane momentami i w okrojonej wersji serialowej sprawdzają się o wiele lepiej, mają większy pazur, brzmią dosadniej. Na szczęście nie ma też miejsca na uwielbiane przez autora „Pieśni Lodu i Ognia” rozmyślania, w które lubi się zagłębiać, a przy których pisaniu niespecjalnie zwraca uwagę na to, że się powtarza – i tak Sansa, Sam czy Jaime potrafią co chwila wracać do tych samych myśli i zanudzać tym czytelnika, który tylko czeka, aż wreszcie autor przeskoczy do Jona, Tyriona czy Daenerys, bo ci są odrobinę bardziej konkretni.

Porównując poszczególne sceny z książek z serialowymi odpowiednikami, choćby zdobycie przez Daenerys Nieskalani i podbicie Astaporu, zauważa się, że te drugie mają lepszą dramaturgię i tempo, że decydujące momenty, jak na przykład atak Drogona na sprzedawcę niewolników, robią lepsze wrażenie, gdy nie są napchane ciągłym podkreślaniem przez Danny swoich obaw. Martin, mimo iż na wielu polach okazuje się geniuszem, zupełnie nie przejmuje się tempem historii.

I może to przez te przycięte dialogi (podkreślmy: wszystkie te świetnie brzmiące w serialu kwestie w książkach się pojawiają, HBO po prostu wycina zbędne słowa, tym samym poprawiając całość), ale chyba jednak z powodu świetnie dobranej obsady – bohaterowie serialowi, w porównaniu z powieściowymi odpowiednikami, wydają się ciekawsi, bardziej charakterystyczni. Są wyjątki, jak Daenerys, gdzie Martin prowadzi postać lepiej niż twórcy serialu, podobnie w przypadku Tormunda czy Thorosa, jednak już Jaime, Brienne, Sam, Jon czy Tyrion zdecydowanie ożywają poprzez świetną obsadę. Nie wspominając o Tywinie, któremu Charles Dance dodaje mnóstwo siły, grozy i majestatu. Zresztą najlepszym przykładem na potwierdzenie tej tezy jest Oshy, dzikiej więzionej w Winterfell, która w serialu wypadała tak dobrze, że George R.R. Martin zdecydował o rozbudowaniu wątku jej książkowego odpowiednika.

W wielu przypadkach rozbieżności fabularnej między serialem a książkami zmiany wprowadzone względem oryginału przez Benioffa i Weissa wypadają tak dobrze, że aż chciałby się, by Martin też wpadł na coś takiego wcześniej. Przykład? Wydarzenia Harrenhall, z naciskiem na ucieczkę Aryi z pomocą Jaqena oraz przede wszystkim na fakt, że była podczaszym nie Boltona, a Tywina – relacja między tą dwójką nie tylko wypadła lepiej jeżeli chodzi o dramatyzm, bo w końcu Lannister miał Starkównę na wyciągnięcie ręki, ale też dlatego, że była to okazja do pokazania innego, niezwykle ciekawego oblicza samego Tywina. To zdecydowanie jedne z najlepszych scen w serialu!

Czy to znaczy, że powinno się odrzucić książki i jedynie oglądać serial? Skądże – jeżeli zaintrygowało Was Westeros, to w powieściach Martina znajdziecie o wiele więcej treści niż w produkcji HBO. Przygotujcie się jednak na to, że autor prowadzi narrację zupełnie inaczej niż Benioff i Weiss w wersji telewizyjnej – i „Pieśń Lodu i Ognia” jest mniej efektowna i dynamiczna w wersji tekstowej.